Reorganizacja sił alianckich
Sukces operacji „Cobra” i coraz większa ilość wojsk lądujących na przyczółku w Normandii pozwoliło Dowództwu Sił Sojuszniczych przystąpić do reorganizacji swoich jednostek poprzez utworzenie dwóch nowych grup armijnych:
- 21. brytyjska Grupa Armii powstała w celu nadzorowania 1. Armii kanadyjskiej, która funkcjonowała od 23 Lipca. 1 Armia Kanadyjska w tym dniu stała się pierwszą co do wielkości jednostką w historii Kanady, która, co ważniejsze, prowadziła działania zbrojne za granicą. Miała ona w krótkim czasie odegrać pierwszoplanową rolę w zajęciu Falaise i zamknięciu kotła o tej samej nazwie.
- 12 amerykańska Grupa Armii została utworzona na podstawie 1. Armii amerykańskiej, wzmocnionej od 1 Sierpnia przez 3 Armię Pattona. Do tego czasu, porywczy generał odgrywał drugoplanową rolę w operacji dezinformacyjnej „Fortitude”, która miała na celu upozorowanie przed przeciwnikiem istnienie „1. Grupy Armii amerykańskiej” i w ten sposób potwierdzić wyobrażenia Hitlera na temat możliwości drugiego lądowania w rejonie Pas de Calais. Po tym jak ta operacja została zwieńczona sukcesem, Patton mógł powrócić do zajęć zgodnych z jego prawdziwą naturą. Jego orgomne zaplecze wojskowe miało w zaledwie dwa tygodnie zaprowadzić go nad brzeg Sekwany.
Niemiecki kontratak
Przerwanie frontu w Avranches stwarzało istotne zagrożenie dla armii niemieckiej w Normandii. Po 1. Armii – powierzonej gen. Hodges’owi po nominacja gen. Bradley’a na szef’a 12. Grupy Armii – 3. Armia gen. Patton’a pędziła w tą szczelinę siłą siedmiu dywizji. Sytuacja zmieniała się bardzo szybko: Amerykanie ruszyli bez oporu na Bretanię i Loarę, a najpoważniejsze zagrożenie z punktu widzenia niemieckiego stanowiły działania 15. Korpusu, który posuwał się na Le Mans, czyli na tyły niemieckiego frontu.
W zaistniałej sytuacji, Hitler dysponował dwiema możliwościami. W pierwszej opcji mógł rozpocząć progresywny odwrót z Normandii i Bretanii, w kierunku na wschód i linię Sekwana – Szwajcaria. tym samym skróciłby linie frontu i mógłby prowadzić ruchomą obronę, na wzór poczynań von Manstein’a w Rosji w 1943 roku. Druga opcja, bardziej ryzykowna, polegała na spróbowaniu zamknięcia luki pod Avranches energicznym kontratakiem, tak aby z okolic Mortain dotrzeć do zatoki Mont Saint-Michel i tym samym odtworzyć status quo ante.
Wbrew opinii swych generałów, którzy opowiadali sie za pierwszą opcją, Hitler wybrał tę drugą. Plan pod nazwą „Lüttich” był prosty: zaatakować z zaskoczenia nocą i pokonać ok. 50 kilometrów aby przeciąć na pół korytarz w Avranches. Wobec tego, niemieckie elitarne jednostki pancerne zostały zgromadzone na wschodzie Mortain. Siłami, które miały uczestniczyć w operacji były dywizje SS Leibstandarte i Das Reich, oddziały 116. Dywizji Pancernej, resztki oddziałów 2. Dywizji Pancernej i garstka ocalałych sił z dywizji „Panzer-Lehr”.
Realizacja misji została powierzona von Kluge’owi, który sceptycznie oceniał szanse na osiągnięcie sukcesu. Świadomy tego, że z każdym dniem zwiekszała sie liczba oddziałów 3. Armii Patton’a które docierały na jego tyły, von Kluge zadecydował nie czekać na ewentualne dodatkowe posiłki i rozpoczął atak o północy 6 Sierpnia. Ale nawet przed samym atakiem, jego manewr był poważnie zagrożony.
Po pierwsze, Alianci rozszyfrowali zakodowane wiadomości dotyczące ruchów niemieckich wojsk : nie było więc efektu zaskoczenia. Po drugie, w ofensywie uczestniczyła jedynie część przeznaczonych w tym celu wojsk : gdy von Kluge rozpoczął atak wcześniej niż to było początkowo zaplanowane, duży oddział 1. SS-PzD „Leibstandarte„ jeszcze nie dotarł na pozycje wyjściowe, podczas gdy inna część grupy bojowej poniosła straty w skutek nalotów i straciła ponad jedną czwartą swoich sił podczas ataku. Co do 116. Dywizji Pancernej, jej batalion czołgów nigdy nie dotarł na pole walki, ponieważ jego dowódca wolał nie wykonać rozkazu niż stracić swoje czołgi w tym beznadziejnym przedsięwzięciu.
6 Sierpnia o północy, Niemcy, w dwóch kolumnach po 150 czołgów, przypuscili atak na Amerykanów. Mimo braku przygotowania artyleryjskiego, oddziały 2. SS-PanzerDivision „Das Reich” (kolumna południowa) szybko wyparły 30. Dywizję Piechoty, której niektóre bataliony zostały odizolowane i musiały walczyć otoczone przez kilka dni na wzg. 314. Mortain, zbombardowane nocą przez Luftwaffe, zostało odbite jeszcze tej samej nocy.
Na północy, druga kolumna złożona głównie z 2. Dywizji Pancernej powinna była napotkać mniejszy opór. Rzeczywiście zmusiła ona Amerykanów do wycofania się o ponad 10 kilometrów, ale 3 kilometry przed dotarciem do celu napotkała opór ze strony 9. DP. Przybycie oczekiwanych, dodatkowych oddziałów 1. Dywizji Pancernej SS, nie umożliwiło Niemcom na odblokowanie sytuacji przez cały poranek.
W południe, gęsta mgła która uniemożliwiała Aliantom przeprowadzenie nalotów zaczęła się rozpraszać. Od tego momentu, wszechobecność samolotów myśliwsko-bombowych „Typhoon”, P-47 „Thunderbolt” czy P-38 „Lightning” zakończyła dalszą ofensywę : salwy pocisków rakietowych zniszczyły niemieckie kolumny zaopatrzeniowe. W kilka godzin, von Kluge stracił połowę czołgów i pojazdów opancerzonych zaangażowanych w operację „Lüttich”, oraz część swoich elitarnych oddziałów SS. Kontrofensywa niemiecka załamała się.
Porażka pod Mortain pozostawiła niemiecki 47. Korpus Pancerny wypchnięty w głąb pozycji alianckich. Wbrew zdrowemu rozsądkowi, Hitler dalej nie zgadzał się na odwrót na wschód, nakazując swoim nielicznym pojazdom pancernym utrzymywanie pozycji za wszelką cenę. Walki trwały jeszcze przez kilka kolejnych dni, ale było oczywiste, że niemieckie siły wpadły w pułkapkę – przemieszczając swój środek ciężkości na zachodni kraniec frontu, pozostawiały jedynie płytki ekran dywizji piechoty na północy i na południu. Operacja Totalize rozpoczęta przez Kanadyjczyków na drodzę do Falaise miała starać się wykorzystać to położenie.